Elk jaar opnieuw, als de eerste vlokjes uit de met sneeuw bezwangerde wolken dwarrelen, overvalt mij weer het ‘kalkoen-met-kerstmis-gevoel’. Soms is een streepje kerstmuziek op de radio de aanleiding en soms zijn het de eerste reclamefolders met de feestelijke aanbiedingen die me ongewild besmetten met het warme kerstgevoel dat zijn oorsprong vindt in mijn prille jeugdherinneringen.

De kerstvakantie zat al in mijn hoofd tijdens de maand november. Dan trok ik op een woensdagnamiddag naar de kille zolder om daar – gehuld onder een oud flanellen laken – de doos met kerstlichtjes te vinden tussen de het kribbetje en de doos met engelenhaar. Die doos met lichtjes nam ik dan mee naar de huiskamer om alvast te testen dat ze nog werkten. Met gelukzalige kinderogen zat ik dan glunderend te kijken naar die reeks veelkleurige ouderwetse lampionnetjes. Alle vormen en kleuren waren present maar mijn lievelingslampje was een besneeuwd huisje. Gerustgesteld over hun werking bracht ik dan het doosje met tegenzin weer naar de zolder. Zo ergens tussen 10 en 15 december begon het echte werk. Dan gingen we de perfecte kerstboom kopen ( ik vermoed dat in de zeventiger jaren van vorige eeuw zelfs nog geen kunstbomen bestonden ) om hem in een grote pot te plaatsen. Boom en pot kwamen dan op hun vast stekje aan het venster. Ik was dan de vaste assistent van moeder om de lichtjes harmonieus te draperen in de boom. Daarna kwamen de andere kerstboomversieringen en als kers op de taart werd de hele boom dan voorzien van engelenhaar waardoor de lichtjes sprookjesachtige schaduwen toverden in de boom. Urenlang kon ik als kind zitten turen naar die twee-meter-hoge fantasiewereld.

Enkele dagen voor kerstmis werd de onfortuinlijke kalkoen geslacht. Dat beestje zat dan al enkele maanden met enkele soortgenoten te stoeien in de weide naast ons huis. Die beesten kregen al het voeder dat ze wilden. Tegen Kerstmis moest de dikste van de hoop er aan geloven. Die werd dan met zijn lelijke kop ( geef toe, een kalkoen zal toch nooit een schoonheidswedstrijd winnen hé ? ) op het houten kapblok gelegd en daarna met een flinke hauw van het vooroorlogse kapmes onthoofd. Toen ik zo’n jaar of zestien was, is die onthoofding eens flink uit de hand gelopen. Blijkbaar had vader niet hard genoeg geklopt met het kapmes uit 14-18 en hing die kop er nog half aan waardoor het bloed naar alle kanten begon te spuiten. In een poging om het lijden van het dier zo kort mogelijk te houden sprong ik er bovenop en rukte ik in een barbaarse reflex het beest z’n kop van zijn lijf. Ik weet het, qua dierenliefde zal ik er geen medaille voor krijgen maar ik wou vooral dat het beest niet verder afzag. Omdat het bloed dus alle richtingen was uitgespoten zag ik er inmiddels uit alsof ik het hoofdpersonage in een horrorfilm speelde.

Ik herinner me nog hoe moeder bijna een hartaanval kreeg toen ze me zag verschijnen en ik zei : ‘Het was de kalkoen of ik’…

Dat immense beest werd dan gevild en leeggehaald en mocht dan in naakte toestand nog een nachtje aan de haak van de veranda hangen. In de volksmond was zo’n vriesnachtje goed voor de smaak van het vlees. Op 24 december was moeder al van ’s ochtends in de weer met het kerstdiner. De kalkoen werd vakkundig gevuld met kruidig gehakt en kon dan de oven in waar het beest geregeld werd overgoten met zelf getrokken bouillon. Ik kan de geur nog altijd voor de geest halen. Op kerstavond werd de tafel in de huiskamer verlengd met nog een extra tafel. Daarop kwam dan het witte papier van de rol die eens per jaar werd bovengehaald. En dan kwam het ‘schoon servies’ op tafel. In het midden van de tafel stonden dan de zelfgemaakte kerststukjes met hulst en rode kaarsen. Rond een uur of acht ’s avonds zat dan de hele familie De Keuster aan tafel, aangevuld door de enige grootmoeder die nog leefde (roepnaam Peteke) en een suikertante (Tantisa) waar we later nog een flinke smak geld van geërfd hebben. Die Tantisa bracht ook altijd een verrassingsgeschenkje mee dat die avond dan ook ‘verloot’ werd onder de kinderen. Dat waren meestal verschrikkelijke draken maar omwille van de goede verstandhouding deed de winnaar van het geschenk alsof hij of zij megablij was. Maar voor de kado’tjes werden uitgedeeld, werd er eerst uitgebreid gesmikkeld van die bodybuilderskalkoen, haar inhoud, de kroketjes, de appelmoes en de hele mikmak. Toen ik nog klein was ( tot m’n twaalf jaar ongeveer ) was de pakjesuitreiking het hoogtepunt van het jaar. Dat was ook niet moeilijk : ik had al weken op voorhand elk pakje onder de kerstboom uitgebreid door m’n handen laten gaan in de hoop toch maar enige aanwijzing te vinden welk pakje voor mij bestemd was. Als pakjesvoelen een olympische discipline was geweest dan zou ik meermaals met de gouden medaille naar huis gekomen zijn… Nog even over Tantisa en haar geweldige geschenkjes : er was eens een jaar dat haar verrassingsgeschenk een asbakje was ( hey, destijds werd er overal nog vlotjes gepaft ). Het was niet zomaar een asbakje maar eentje voorzien van een bewegend tongetje waarmee de as van de sigaret kon getikt worden. Dat bewegend tongetje bracht natuurlijk de fantasie op hol van mijn oudere broers waardoor Tantisa nu nog steeds geassocieerd wordt het het liktongetje van het familiekerstfeest.

Inmiddels zijn we méér dan dertig jaar verder. Van het gezelschap rond de kersttafel van toen zijn er al ondertussen al zes naar de eeuwige jachtvelden: Peteke, Tantisa, vader, een broer, een zus en een schoonzus. Dit jaar zitten we opnieuw met de overblijvenden op kerstavond aan tafel. Niet meer aan de huiskamertafel met het witte papier maar in een stemmige taverne in de buurt. De superkalkoen uit de vorige eeuw zal dit jaar vervangen worden door hertenkalf heb ik gezien op het kerstmenu van de taverne waar we onze voeten onder tafel steken. Met z’n achten schieten we nog over. Wedden dat het ook dit jaar weer zal gaan over het liktongetje van Tantisa?